Bescherming voor de investeerder - en het bos natuurlijk

Cees Ebeling heeft een lange staat van dienst als jurist in de financiële wereld. Met hem haalde de Stichting Amazon Teak Foundation (de voorloper van GoodWood Investments B.V.) iemand in huis die kon zorgen voor een juridische structuur die investeerders de garantie geeft dat hun geld veilig is. Dat werd de Stichting Administratie- en Trustkantoor Tectona ('Stichting Tectona'), opgericht in juli 1994. Ebeling is zichtbaar enthousiast over deze structuur - maar eigenlijk over de gehele houtonderneming. 'Het is een feest om over de plantages te lopen.'

'Ik ben een jurist in hart en nieren.' Gaandeweg het gesprek, aan een grote lage teakhoutentafel, worden een paar voorliefdes duidelijk van Cees Ebeling, lid van de Raad van Advies van Floresteca Holding N.V. en sinds de oprichting voorzitter van de Stichting Tectona. Het recht en de juristerij horen daar uiteraard bij - maar ook het Latijn en dan vooral de precisie waarmee die klassieke taal de dingen wist te benoemen. 'De systematiek van de Romeinen was zo zuiver, dat die nog steeds de ruggengraat van ons Burgerlijk Wetboek is.' Noem het maar de esthetiek van de nauwkeurigheid, dezelfde nauwkeurigheid waarmee in Brazilië de teakboompjes op de plantages in een perfecte kaarsrechte lijn worden geplant. Hij kan er zeer van genieten.

Ebeling studeerde rechten aan de Rijksuniversiteit van Utrecht en begon zijn loopbaan als jurist bij wat toen nog de Boerenleenbank heette. Hij maakte de onstuimige en spannende fusie mee met de Raiffeissenbank die uiteindelijk de Rabobank zou opleveren, waar hij werkte als hoofd van de juridische afdeling. Hij werd er uiteindelijk lid van de directie tot aan zijn pensionering in 1993. De financiële wereld kent hem ook als lid van diverse geschillen - en tuchtcommissies bij ondermeer de Amsterdamse Effectenbeursen later Euronext. Ministeries te Den Haag en Brussel kennen hem ook, want Ebeling is al evenzeer een bekwaam netwerker, betrokken bij (onder meer) Nederlandse en Europese associaties van bankjuristen. Zijn drijfveer? 'Zorgen dat de zaken goed lopen.' En daarvoor is Romeinse precisie meer dan een asset, het is soms zelfs noodzaak. 'Het bankwezen is nu niet bepaald de mensheid op zijn schoonst,' zoals hij het zelf droogjes uitdrukt. 'Je moet lieden beschermen die mogelijk bij de neus genomen kunnen worden.'

Brouns en Van Druten, de oprichters van Stichting Amazon Teak Foundation wisten dus wie ze aanboord nodigden, zo'n twaalf jaar geleden. 'Ik was onderweg naar mijn pensioen toen men mij vroeg of ik mee wilde doen. Het idee trok me aan: deels commercieel, deels ideëel, een combinatie van bosbescherming en werkgelegenheid in Brazilië. Dus ik wilde daar wel aan meewerken. Ik heb toen meteen voorgesteld om een trust op te zetten, waarbij de investeringen veilig zullen zijn. Dat werd de Stichting Tectona, en inderdaad, die structuur komt uit mijn koker.'

De Stichting Tectona (voor wie het nog niet wist: Tectona is Latijn voor teak) is als het ware de koepel boven de beheerder en de uitvoerder en de beschermende paraplu voor de investeerder. De beheerder - of assetmanager - is GoodWood Investments B.V. en de uitvoerder is de Braziliaanse bosbouwonderneming Floresteca Ltda.

Hoe gaat een en ander in zijn werk? Ebeling verklaart het model: 'Er worden in Brazilië plantages gekocht of in (sub)vrucht gebruikgenomen. Dat eigendom gaat naar de Stichting Tectona, die dat eigendom juridisch in bewaring heeft, dat is dan ook het enige dat ze mag. Tenslotte is een stichting niets anders dan een vermogen met een bepaald doel. De stichting geeft vervolgens certificaten uit aan investeerders, als bewijs dat ze eigenaar zijn van de teakbomen op een precies omschreven stukje grond in Brazilië.'

De percelen die aan investeerders toekomen, zijn genummerd en terug te vinden op landkaarten. Stichting Tectona heeft drie taken. Naast het juridisch in bewaring houden van de eigendommen van de investeerder is ze ook administrateur, die de rechten en eigendommen voor de investeerder bijhoudt. En tenslotte is ze betaalkantoor, dat de opbrengsten aan de investeerders uitbetaalt als de teakbomen gekapt zijn en het hout verkocht is. De constructie is transparant en dat is voor Ebeling nog een andere reden van groot belang. 'Als je pretendeert ideëel bezig te zijn dan sta je - terecht - aan meer onderzoek bloot. Mensen zullen geneigd zijn te zeggen: als je dan zo verantwoord werkt, laat dat dan maar zien.'

Het mooie aan de juridische structuur is dat je de beheerder en uitvoerder loskoppelt van de bewaarder. 'Tectona is de sleutel van de brandkast,' zoals de bedenker hetzelf zegt. GoodWood Investments B.V. is de economische eigenaar van de teakbomen en doet de verkoop en de publiciteit voor het hout. De Stichting is (juridisch) eigenaar van de teakbomen. Floresteca Ltda. is het bosbouwbedrijf. De onderneming verzorgt de bosbouwoperaties ter plaatse en doet dat zo goed en verantwoord mogelijk. En wat Stichting Tectona doet, zagen we zojuist. Voor de investeerder betekent dat optimale bescherming van zijn geïnvesteerde geld. In de teak-sector is het risico overigens relatief klein: met de bomen kan weinig gebeuren.

De kennis van teak heeft Ebeling opgedaan tijdens zijn vele reizen naar de Braziliaanse deelstaat Mato Grosso, waar alle teakplantages gelegen zijn. Hij praat er met buitengewoon veel genoegen over. 'Heerlijk om met Reitze de Graaf (Wageningse bosbouwkundige en al jaren adviseur van Floresteca Holding N.V., red.) over die plantages te lopen en tekst en uitleg te krijgen. En het is ook erg leuk om te zien dat het bedrijf (Floresteca, red.) goed draait. Er zijn nu zo'n 50 duizend hectare in bezit, waarvan bijna 20 duizend hectare beplant met teakbomen op een economisch en ecologisch verantwoorde manier. De bomen zijn geplant op oude plantagegrond of op vrije grond. Er is dus geen bos voor gekapt. Prachtig gezicht, zo'n plantage: bomen kaarsrecht in het gelid, met brandgangen ertussen. Die bomen vliegen de grond uit, eerst kaarsrecht omhoog en dan in de breedte. Het is ook fijn om te zien hoe zo'n bedrijf gewoon goed draait. Floresteca heeft nu zo'n duizend mannen en vrouwen in dienst, de mannen meestal in het veld en de vrouwen vooral in de laboratoria en kwekerijen. Ik heb een zagerij bezocht, waar ze nu tuinmeubelen maken. Je ziet zo'n stad ofstreek waar die plantages staan opbloeien, en inmiddels is dat een hele serie stadjes en streken in Mato Grosso geworden. Er gaat bovendien een beschermende werking uit van de aanwezigheid van Floresteca. De plantages staan dichtbij of zijn zelfs verweven met de natuurlijke bossen, en dat straalt uit; er gaat een ordenende werking van uit.' Want wie op een teakplantage werkt, heeft een geregeld inkomen en hoeft het bos niet meer te beschadigen om aan geld te komen.

De groei van de teakplantages is eigenlijk geruisloos gegaan. 'Ik heb nog nooit gemerkt dat we van enigerlei zijde tegenwerking ondervonden hebben', stelt Ebeling vast.'We hebben zelfs hele leuke werkrelaties met een nabijgelegen Duitse plantage, Cáceres Florestal.' Het werk bleef echter niet onopgemerkt bij de lokale autoriteiten, zoals hij merkte tijdens een van zijn vorige bezoeken aan de Mato Grosso provincie. 'Ik werd uitgenodigd door de vorige gouverneur van de provincie. Een indrukwekkende man, goed geïnformeerd. Hij bleek uitstekend op de hoogte te zijn van wat we deden. We kregen lunch bij hem omdat hij zijn waardering wilde laten blijken over onze activiteiten. Onvergetelijk...'

De zaak draait nu tien jaar en de toekomst ziet er voortreffelijk uit. Dat heeft te maken met de goede Braziliaanse resultaten en met de slechte reputatie van een aantal belangrijke concurrenten. Birma (het huidige Myanmar) mag dan één vande meest prominente landen van oorsprong zijn en deze houtsoort nog altijd produceren maar er zijn nog maar weinig bedrijven die bereid zijn zaken te doen met het onwelriekende regime dat daar zit. De andere grote producent, Indonesië, pleegt in tegenstelling tot de Braziliaanse teaksector wel roofbouw op het omringende bos. Kortom, het zijn louter mooie beelden die verschijnen aan de Braziliaanse horizon. Ebeling: 'De achtergrond in Brazilië is goed, we houden grote stukken natuurlijk bos heel, we zorgen voor een beetje welvaart.' De Forest Stewardship Council vindt dat ook. De certificeringsorganisatie komt ook ieder jaar langs om te controleren of de bosbouw en productie volgens de ecologische en sociale criteria van de FSC verlopen en totnog toe heeft zij steeds opnieuw haar stempel van goedkeuring op het werkgezet.

'Teak is prachtig hout, een feest om te zien' zegt Ebeling, genietend van de tafel in zijn salon. 'En teak is op zijn mooist als het volwassen is.' Precies zoals deze tafel, met een mooi uitgevoerde, precieze constructie, al even uitgebalanceerd als de bosbouw in Brazilië en het juridisch bouwwerk dat de duurzame teelt en de investeerders beschermt.

Binnenkort gaat hij weer naar Brazilië om de voortgang te peilen. Zijn betrokkenheid bij Floresteca en GoodWood zal blijven. Dat heeft alles te maken met de vooruitgang die hij ter plaatse ziet, en niet alleen op zakelijk gebied. 'Je ziet dus die werkgelegenheid en economische groei. Maar er worden ook schooltjes gebouwd, en de overheid levert de docenten ervoor. Ik zie gratis kliniekjes verschijnen, voetbalclubs.' Kortom, de teakplantages in Brazilië vormen een mooi verhaal. En meer dan dat. Samenvattend: 'Je kunt er een verantwoord, waar en juist verhaal over vertellen.'

En met die drie kwalificaties liggen we weer rechtstreeks in het verlengde van de oude rechtsprincipes, die hij sinds zijn tijd bij de Rijksuniversiteit Utrecht al bij zich heeft: honeste vivere, neminem laedere et suum cuique tribuere. Ofwel: eerlijk leven, niemand kwetsen en ieder het zijne gunnen.
Waarvan akte.

Bron: Internet via Google